Ezan ve Ezanın Fazileti

Bize namazın habercisi olan Ezan ve Ezanın fazileti nelerdir?

Fazileti; Ebu Hüreyre (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Rasulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: “İnsanlar, eğer ezan okumak ile namazın ilk safında yer almada ne (gibi bir hayır ve bereket) olduğunu bilseler, sonra da bunu elde etmek için kur’a çekmekten başka çare kalmasaydı, mutlaka kur’aya başvururlardı.”454

Yine Ebu Hüreyre (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Rasulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: “Namaz için ezan okunduğu zaman şeytan oradan sesli sesli yellenerek uzaklaşır, ezanı duyamayacağı yere kadar kaçar. Ezan bitince geri gelir. İkamete başlanınca yine uzaklaşır, ikamet bitince geri dönüp kişi ile kalbinin arasına girer ve şunu hatırla, bunun düşün diye aklında daha önce hiç olmayan şeylerle vesvese verir. Öyle ki (buna kapılan) kişi kaç rekat kıldığını bilemeyecek hale gelir.”455

Abdullah İbnu Abdirrahman İbni Ebî Sa’sa’a anlatıyor: “Ebü Saîd (radıyallâhu anh) bana dedi ki:

“Seni, koyunları ve kır hayatını seviyor görüyorum. Koyunlarınla birlikte veya kırda olunca namaz ezanı okursan, ezan sırasında sesini yükselt. Zîra, müezzinin sesini insan, cin ve sair her ne işitirse en uzağı” bile Kıyâmet günü onun lehinde şehadet eder.”

Ebü Saîd sözlerini şöyle tamamladı: “Ben bunu Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm)’dan işittim”456

Abdullah İbnu Amr İbni’l-Amr Âs (radıyallâhu anh)’ın anlattığına göre, Rasulullah (aleyhissalâtu vesselâm)’ın şöyle söylediğini işitmiştir:

“Ezanı işittiğiniz zaman müezzinin söylediğini aynen (kelime kelime) tekrar edin. Sonra bana salât-u selâm okuyun. Zîra kim bana salât-u selâm okursa Allah da ona on misliyle rahmet eder. Sonra benim için el-vesîle’yi taleb edin. Zîra o, cennete bir makamdır ki, mutlaka AlIah’ın kullarından birinin olacaktır. Ona sahip olacak kimsenin ben olmamı ümid ediyorum. Kim benim için Allah’tan el-Vesîle’yi taleb ederse, şefaat kendisine vâcib olur.”457

Câbir (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Rasulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: “Ezanı işittiği zaman kim: “Allâhümme Rabbe hâzihi’d-da’veti’t-tâmme ve’s-salâti’I-kâime âti Muhammedeni’I-Vesîlete ve’I-fadîlete veb’ashu makâmen mahmüdeni’Ilezî va’adtehu. (Ey bu eksiksiz davetin ve kılınan namazın sahibi! Muhammed’e‚ Vesîle’yi ve fazîleti ver. O’nu, va’adettiğin -bir rivayette va’adettiğin üzere- makam-ı Mahmüd üzere ba’s et (dirilt)” derse, ona Kıyâmet günü mutlaka şefaatim helal olur.”458

Ezanın Meşru kılınması; Abdullah İbnu Zeyd (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Rasulullah (aleyhissalatu vesselâm), halkı namaz için toplamak maksadıyla çalınmak üzere bir çan yapılmasını emrettiği zaman, ben uyurken yanıma bir adam geldi. Elinde bir çan vardı. Ben:

“Ey Allah’ın kulu, bu çanı bana satar mısın?” dedim. Adam:

“Pekala, ama bunu ne yapacaksın?” dedi. Ben: “Bununla insanları namaza çağıracağım” dedim. Bana:

“Sana bu iş için daha hayırlı bir söz göstereyim mi?” dedi. Ben de ona: “Elbette!” dedim. “Öyleyse şunu söyle!” diyerek bana öğretti:

“Allahu ekber Allahu ekber Allahu ekber Allahu ekber. Eşhedu en lâ ilâhe illallah, Eşhedu en lâ ilâhe illallah,

Eşhedü enne Muhammeden Resülullah, eşhedü enne Muhammeden Resülullah. Hayye ala’s-salât, Hayye ala’s-salât.

Hayye ala’l-felâh, Hayye ala’l-felâh. Allahu ekber Allahu ekber

Lâilâhe illallah.”

Abdullah İbnu Zeyd (radıyallâhu anh) devamlı dedi ki: “(Rüyamdaki bu zat) benden biraz uzaklaştı sonra tekrar söze başlayıp: “Sonra namazı kılacağın zaman şunu söylersin” dedi ve öğretti:

“Allahu ekber Allahu ekber- Eşhedu en lâ ilâhe illallah,

Eşhedü enne Muhammeden Resülullah, Hayye ala’s-salât,

Hayye ala’l-felâh,

Kad kâmeti’s-salât, kad kameti’s-salât, Allahu ekber Allahu ekber

Lâilâhe illallah.”

Sabah olunca Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm)’a gelerek (rüyamda) gördüklerimi haber verdim. Bana:

“İnşallah bu hak bir rüyadır. Kalk rüyada öğrenmiş olduğunu Bilâl’e öğret. O bunları söyleyerek ezan okusun. Zîra o, sesçe senden daha gür!” buyurdu. Ben de Bilâl’le birlikte kalktım. Ona teker teker arz ediyordum. O da bunları yüksek sesle söyleyerek ezan okumaya başladı.

Bunu evinde olan Ömer İbnu’l-Hattâb (radıyallâhu anh) işitmişti. Hemen evden çıkıp ridâsını çekerek geldi ve:

“Ey Allah’ın Rasulü! diyordu, seni hak ile gönderen Zât-ı Zülcelâl’e yemin olsun, onun gördüğünün aynısını ben de gördüm!”

Bunu işiten Rasulullah (aleyhissalâtu vesselâm): “Elhamdülillah! Şimdi bu daha sağlam oldu!” dedi.”459

Ezanın şekli; Ebu Mahzura (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Ey Allah’ın Resülü, bana ezanın usülünü öğret” dedim. Bunun üzerine başımın ön kısmını meshederek:

“Allahu ekber, Allahu -ekber, Allahu ekber, Allahu ekber dersin ve bunları derken sesini yükseltirsin. Sonra: “Eşhedü en lâ ilâhe illallah, eşhedü en lâ ilâhe illallah, eşhedü enne Muhammeden Rasulullah, eşhedu enne Muhammeden Resülullah dersin ve bunları söylerken sesini alçaltırsın, sonra sesini şehadette tekrar yükseltirsin: Eşhedü en lâ ilâhe illallah eşhedü en lâ ilâhe illallah.

Eşhedü enne Muhammeden Resülullah, eşhedü enne Muhammeden Resülullah.

Hayye ala’s-salâti hayye ala’s-salât. Hayye ala’l-felâhi hayye ala’l-felâh.

Eğer okuduğun ezan sabah ezanı ise şunu da söylersin:

“es-Salâtu hayrun mine’n-nevm, es-salâtu hayrun mine’n nevm (Namaz uykudan hayırlıdır). Allahu ekber Allahu ekber, Lâilâhe illallah.”460

Kametin şekli; iki şekli vardır. Birincisi, yukarıda Abdullah Bin Zeyd r.a. hadisinde geçtiği gibi birer birer okumaktır. İkinci şekli İse Ebu Mahzure r.a.’ın şu rivayetindeki gibidir; Bana Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) ikâmeti ikişer ikişer öğretti:

“Allahu ekber, Allahu ekber,

Eşhedu en lâ ilâhe illallah, Eşhedu en lâ ilâhe illallah.

Eşhedu enne Muhammeden Resülullah, Eşhedu enne Muhammeden Resülullah. Hayye ala’s-salât, Hayye ala’s-salât.

Hayye ala’l-felâh, Hayye ala’l-felâh. Kad kâmeti’s-salât, kad kâmeti’s-salât!” Allahu ekber, Allahu ekber.

Lâilâhe illallah.461

Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem buyuruyor ki; “Kim müezzini işittiğinde; eşhedü en la ilahe illallahu vahdehu la şerike leh ve eşhedü enne Muhammeden abduhu ve rasulühu, Radiytü billahi rabben ve bimuhammedin rasulen ve bilislami dinen” derse, Allah onun günahını bağışlar.”462

Ezan okurken sağa sola dönmek ve parmakları kulaklara koymak; Ebu Cuhayfe (radıyallâhu anh)’nin anlattığına göre, Hz. Bilâl (radıyallâhu anh)’i ezan okurken görmüştür. Der ki: “Ben, ezan okurken, onun ağzını şu tarafa, bu tarafa (sağa sola) dönerken takibe koyuldum.” Tirmizî’nin rivayetinde şu ziyade mevcuttur: “İki parmağı kulaklarını üzerinde olduğu halde…463

Müezzinin ücret almaması: Osman İbnu Ebî’l-As (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm)’ın bana en son vasiyetlerinden biri de, ezanına mukabil ücret almayan bir müezzin tutmamdı.”464

Oturarak ve binek üzerinde ezan okumak; İbni Ömer r.a. deve üzerindeyken ezan okur, sonra iner ve namaz kılardı.”465

Ezanı yüksek bir yerde okumak; Ebu Davud, “Minare üzerinde ezan” başlığı altında rivayet ediyor; “Benî Neccâr’dan bir kadın demiştir ki: “Benim evim, Mescid-i Nebevî’nin etrafındaki en uzun ev idi. Bilâl (radıyallâhu anh), sabah ezanını evimin damında okurdu. Seher’den gelip, dama oturur vaktin girmesini gözetlerdi. Vaktin girdiğini görünce gerinir, sonra da:

“Allah’ım sana hamdediyor, dînini (müslümanların) ikâme etmeleri için, Kureyş’e karşı yardımını diliyorum” der, arkadan ezan okurdu. Vallâhi, onun bu duayı terk ettiği tek gece bilmiyorum!”466

Ezan ile ikamet arasına ara koymak; Câbir (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) Bilâl (radıyallâhu anh)’e:

“Ezan okuduğun zaman ağır ağır oku. İkâmet getirdiğin zaman da peş peşe serî  oku. Ezanla ikâmetin arasına, yemek yiyenin yemeğinden, içenini içmesinden, üzerine sıkışarak helaya girmiş olanın heladan fâriğ olacağı bir zaman fasılası koy” diye talimat verdi. Şunu da ilave etti: “Beni görünceye kadar da (ikâmet için) kalkmayın.”467

Kadınların ezan okuması; Kadınlar seslerini erkeklerin duymayacağı yerde ezan okuyabilirler. Aişe r.a. ezan ve ikamet okurdu.”468

Bayram namazları için ezan okunmaz; İbni Abbas ve Cabir r.a. dediler ki; “Ne kurban bayramında ne ramazan bayramında bayram namazı için ezan okunmaz.”469

Ezandaki bidatler; birisi Ömer r.a.’e geldi ve; “Ben seni Allah için seviyorum” dedi. Ömer r.a. ise; “Ben de sana Allah için buğz ediyorum. Duyduğuma göre sen ezan okurken teganni ve lahin yapıyorsun.”470